Mensen die een sociale huurwoning huren, krijgen de mogelijkheid om de woning op een bepaald moment te kopen. Bijvoorbeeld als ze zich financieel verbeterd hebben. Dit wordt nauwelijks benut, zo blijkt uit een parlementaire vraag van Mercedes Van Volcem (Open Vld) aan minister Liesbeth Homans (N-VA). Van de 148 000 sociale huurwoningen worden er jaarlijks circa 100 verkocht. In 2014 waren dat er 98 die voor gemiddeld 166 000 euro verkocht werden. Dat is  nog geen 0,06% van het patrimonium. Als oplossing wil Van Volcem dat sociale huurmaatschappijen de huurders concreet inlichten over het kooprecht inclusief een berekening van de kosten van een sociale lening. “Vaak is de afbetaling van de woning niet zo veel meer dan de huurprijs door de lage rente.” aldus Van Volcem.

Heel wat sociale huurders blijven lange tijd in hun sociale woning. Een klein aantal onder hen keert terug naar de private markt nadat ze meer financiële mogelijkheden hebben gekregen. Anderen maken gebruik van het kooprecht om hun sociale woning te kopen. Het kooprecht van de zittende huurder bestaat sedert de inwerkingtreding van het overdrachtenbesluit in oktober 2006.

Onderstaand het aantal verkopen, de respectievelijke opbrengst en de gemiddelde verkoopprijs in 2014.

Van Volcem: actiever het kooprecht promoten

“Ik vraag me al lang af waarom er niet meer woningen worden gekocht. Ik vrees dat niet alle sociale huurmaatschappijen staan te springen om hun patrimonium te verkopen aan de betere huurders. De inkomsten waar men het zekerst van is, verdwijnen dan.” verduidelijkt Van Volcem.

“De maatregel geniet nog te weinig bekendheid. Het zou bijvoorbeeld van moed getuigen om de sociale huurders duidelijk te maken hoeveel het hen meer zou kosten om de woning te kopen met een sociale lening. Sociale bouwmaatschappijen zouden huurders kunnen inlichten over deze koopmogelijkheid. Een berekening over de kostprijs van een lening en het afbetalingsplan kan de huurder motiveren om de stap naar het verwerven van een eigen woning werkelijk te zetten.”

Grote voordelen voor koper én overheid

“Als huurders hun woning kunnen kopen werkt dat emanciperend. Ze dienen geen huurgelden meer te betalen en zijn meer geneigd de woning naar hun zin en dus kwalitatiever in te richten. Het bevordert ook de sociale mix in sociale woonwijken.”
“De verkoop heeft ook lange termijnvoordelen. Met de middelen die vrij komen kan de overheid een nieuwe woning, met nieuwe energienormen realiseren.  De oudere woning dient ook niet meer gerenoveerd te worden en dit heeft voordelen op het Vlaams budget.” Vervolgt van Volcem.
Van Volcem formuleerde in 2011 al in haar ‘groenboek’ sociale huisvesting alternatieve voorstellen om de problemen in de Vlaamse sociale huisvesting op te lossen. Om meer te doen met dezelfde middelen wil Van Volcem het principe van tijdelijkheid invoeren voor mensen die vanaf nu een sociale woning betrekken. “Nu staan er meer dan 100 000 mensen op de wachtlijst. Daar heeft de vorige Vlaamse Regering veel te weinig voor gedaan. Mensen die zich verbeteren moeten gestimuleerd worden om naar alternatieven te zoeken buiten de sociale woningmarkt. Dit moet gelden voor de nieuwe contracten. Vandaag verhuist amper vier procent naar een alternatief. Sociale woningen dienen voor de allerzwaksten. ”

Bekijk hier de vraag en het antwoord van de minister.