Mercedes Van Volcem

BRUSSEL – De komende jaren zullen de Vlaamse centrumsteden 6,17 miljard euro investeren. Dat is 720 miljoen euro meer dan oorspronkelijk beraamd, zo blijkt uit de gemeentelijke aangepaste meerjarenplannen 2020-2025. Het aantal investeringen door lokale besturen stijgt deze legislatuur dus verder door. Vlaams volksvertegenwoordiger voor Open Vld Mercedes Van Volcem vroeg de informatie op bij Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers. “Onze steden hebben het in 2020 hard te verduren gekregen, maar de cijfers tonen aan dat zij dé motor blijven van investeringen”, zegt Van Volcem. “De Vlaamse centrumsteden zijn goed voor 35 procent van alle investeringen door gemeenten en steden. De komende jaren zullen lokale besturen samen 17,44 miljard euro investeren. Dat is 2,6 miljard euro meer dan oorspronkelijk beraamd.”

De investeringen van de Vlaamse centrumsteden zetten zich verder door. “Alle centrumsteden hebben de investeringen in hun originele meerjarenplannen ruim overschreden met deze in hun aangepaste meerjarenplannen”, zegt Vlaams Parlementslid Mercedes Van Volcem (Open Vld).

Antwerpen en Gent investeren fel, Turnhoutenaren en Bruggelingen hebben minste schulden

Wanneer we de totale investeringsuitgaven van naderbij bekijken dan kunnen we vaststellen dat Antwerpen de onbetwiste nummer één is met investeringen tot bijna 2,5 miljard euro. Gent volgt op plaats twee met een kleine één miljard euro, Leuven eindigt derde met bijna een half miljard euro en Brugge sluit de top vier af met 354 miljoen euro. Turnhout investeert met 118 miljoen euro de komende jaren het minst van alle centrumsteden. Samen met Genk, Oostende en Hasselt, lijken zij heel wat minder risico te nemen.

“Meer investeringen gaan onherroepelijk samen met een hogere schuldenlast per inwoner. Begin 2020 was de gemiddelde schuldenlast per inwoner van een centrumstad nog 1.838 euro, terwijl dat begin dit jaar strandde op 1.947 euro. De schuld per inwoner daalde vorig jaar nog met acht euro terwijl die in 2021 steeg met 109 euro”, aldus politica Van Volcem. Het verschil in schuld per inwoner is significant. De stad Gent heeft bijvoorbeeld een schuldenlast van 2.605 euro per inwoner, terwijl dit in Brugge slechts 932 euro is. Van alle centrumsteden moet Brugge in deze categorie enkel Turnhout laten voorgaan met 392 euro. “De financiën in de hoofdstad van West-Vlaanderen zijn zeer gezond. Onze stad heeft vrij weinig schuld per inwoner”, reageert Brugs schepen van Financiën Van Volcem.

57 euro meer schulden per inwoner in Vlaanderen

Ook de gemiddelde schuldenlast van alle steden en gemeenten samen steeg het afgelopen jaar met 57 euro per inwoner, van 1.270 euro naar 1.327 euro. Een jaar eerder noteerden we in Vlaanderen nog een daling met 16 euro per inwoner.

80% minder autofinancieringsmarge

Onze steden en gemeenten moesten in 2020 heel wat incasseren. Waar de autofinancieringsmarge (de mate waarin een overheid zichzelf kan onderhouden via bijvoorbeeld belastingen), in 2019 van alle centrumsteden samen nog bijna 328,5 miljoen euro bedroeg, schoot daar in 2020 slechts 65,5 miljoen euro of een kleine twintig procent van over. “Dat is een ongelofelijke daling. Onze centrumsteden proberen die verminderde inkomsten te counteren met grote investeringen. Zo blijven ze dé motor van onze samenleving”, klinkt het bij Van Volcem.

Sinds januari 2010 behoren de opvolging van leegstand bij woningen en gebouwen en het beheer van de bijhorende facultatieve heffing volledig tot de bevoegdheid van de gemeenten. De gemeenten zijn verplicht om jaarlijks hun leegstandsregister te actualiseren in de RWO Data Manager, een webtoepassing die wordt beheerd door het Agentschap Wonen-Vlaanderen. In deze toepassing wordt bij het registreren van gebouwen geen onderscheid gemaakt volgens type gebouw. Op basis van een antwoord op een parlementaire vraag minister Schauvlieghe volgt hier een overzicht van de leegstandscijfers per stad.

In 2014 waren er in West-Vlaanderen maar liefst 5266 panden (woningen en gebouwen) of zo’n 44 panden per 10 000 inwoners. In Antwerpen en Vlaams-Brabant zijn dat slechts 22 panden per 10 000 inwoners. Bekijken we de centrumsteden dan is Roeselare absolute koploper met maar liefst 96 leegstaande panden per 10 000 inwonsers. Sint-Niklaas (72) en Aalst (61) noteren tevens zeer hoge verhoudingen. In Brugge(6,4) is de leegstand dan weer uiterst laag.”  (meer…)

De stadsmonitor 2014 voorziet in een duidelijke vergelijking van het aantal sociale woningen per centrumstad. In Genk zijn er bijna 13 sociale woningen per 100 huishoudens, in Gent zijn er 12 sociale woningen en in Antwerpen zijn dit 10 sociale woningen. In de overige centrumsteden is de situatie uiteenlopend. In Mechelen, Oostende, Kortrijk, Leuven, Turnhout, Brugge en Roeselare zijn er in 2014 6 of meer woningen per 100 huishoudens, hetgeen meer is dan het Vlaamse gemiddelde (5,5%). Aalst en Hasselt hebben met een aandeel van respectievelijk 4 en 5 woningen per 100 huishoudens, een cijfer dat onder het Vlaams gemiddelde zit. Het aantal sociale woningen per 100 huishoudens is zeer stabiel. Sinds 2004 zijn er geen noemenswaardige veranderingen.

Gemiddeld genomen waren tussen 2005 en 2015 zo’n 35% van de bouwvergunningen in de centrumsteden bestemd voor de renovatie van woningen.  Sedert 2000 fluctueert het aantal renovaties ten opzichte van nieuwbouw in centrumsteden tussen de 30 en 40%.  Er is geen duidelijke trend naar meer of minder. In 2015 waren 34% van de bouwvergunningen bestemd voor renovatie.  De berekingen zijn gebaseerd op cijfers van de FOD Economie, afdeling Statistiek.

Brugge is renovatiestad bij uitstek

In absolute cijfers is Gent sinds 2000 de stad waar het meeste bouwvergunningen voor renovatie worden toegekend.  Toch  blinkt vooral Brugge uit als renovatiestad bij uitstek. De voorbije elf jaar (2005-2015) was maar liefst de helft (49,5%) van de bouwvergunningen voor renovatie bestemd.  In het kielzog volgen Mechelen (44,3%)  en Gent (42,2%). Leuven strand op de 4^de plaats met (38,3%). Roeselare is absolute hekkensluiter met maar  een op vijf van de vergunningen (19,3%) die bestemd zijn voor renovatie. Oostende is voorlaatste. Drie op vier vergunningen waren bestemd voor nieuwbouw. (meer…)

Dankzij de federale overheidsdienst statistiek beschikken we over accurate cijfers van het aantal bouwvergunningen uitgedeeld in de centrumsteden en in het Vlaams gewest. Dit geeft ons een zeer divers beeld. Het aantal nieuwbouw- en renovatieprojecten normaliseerde in 2015. Het jaar ervoor werd sinds lange tijd een topjaar met meer dan 56 578 vergunningen. In 2015 werden er 50 576 nieuwbouw- en renovatievergunningen afgeleverd. Iets wat in de lijn ligt van de laatste jaren. Sedert 2011 ligt het aantal bouwvergunningen voor renovaties een stuk lager. Dit heeft veel te maken met de vereenvoudiging die werd doorgevoerd in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Hierdoor is de bouwheer niet meer verplicht om voor elk type verbouwing een vergunning aan te vragen.

(meer…)

Onderzoeken we de oppervlakte die woningen innemen ten aanzien van de totale oppervlakte van de stad dan merken we de verdere verstedelijking op vlak van wonen. In 2000 besloeg de totale oppervlakte van woningen 15,4% van de gemiddelde centrumstad. Vijftien jaar later was deze 2,2 procent hoger, met name 17,6%

In de centrumsteden onderling zijn er natuurlijk verschillen, naargelang de ruimtelijke ordening.  Leuven (23,5%) is absolute koploper met bijna een op vier van de oppervlakte die bezet is met woningen. Nauw gevolgd door een steeds dichter bevolkt Roeselare (23,1%) en Aalst (20,2%). Steden waar Wonen wonderwel minder ruimte inneemt zijn Antwerpen (13,6%), Brugge (14,7%) en Oostende (15,3%). Niet toevallig steden met havens die toch ook heel wat van de ruimte opeisen. Opvallend is dat de steden waar wonen het meest ruimte innam in 2005 ook de steden zijn die het meeste ruimte inpalmen  de voorbije 10 jaar. Leuven, Roeselare en Aalst zijn de sterkste groeiers en palmden in 10 jaar respectievelijk 2,3%, 1,8% en 1,6% van de totale oppervlakte in voor extra woongelegenheid.  (meer…)

Als we het gemiddeld inkomen (2013) vergelijken met de prijs van de gewone woonhuizen (2014) kunnen we een factor voor de betaalbaarheid berekenen per stad. Hieruit blijkt dat Kortrijk de meest betaalbare stad is. Je kan er met 10,2 (gemiddelde) inkomens van 2013 een (gemiddelde) woning in 2014 aanschaffen. Aalst en Roeselare vullen de top 3 aan. Door de daling van de woningprijzen in enkele centrumsteden gaat de betaalbaarheid er op vooruit als je vergelijkt met bijvoorbeeld het aantal benodigde inkomens van 2011 voor de gemiddelde prijs van woningen in 2013.

Antwerpen en Leuven scoren veruit het slechtst. Hoewel Leuven het duurst is, heeft men ook hogere inkomens. Antwerpen scoort bij de laagste (gemiddelde) inkomens waardoor ook de betaalbaarheid van wonen er precair is. Antwerpen schuift, gezien de prijsdaling van de woonhuizen het afgelopen jaar, de eer als minst betaalbare stad opnieuw naar Leuven. Met gemiddeld 15,9 jaarinkomens kan de gemiddelde Leuvenaar een woning kopen in zijn stad. (meer…)

Op basis van cijfers van de Nationale Bank van België  met name de Debetrentetarieven van de kredietinstellingen (initiële rentevaste periode voor meer dan 10 jaar) berekenden we de gemiddelde jaarlijkse interestvoeten voor leningen van meer dan 10 jaar.  Hoe lager de rentevoet, hoe groter de leningscapaciteit. Deze heeft dus een aanzienlijke invloed op het te ontlenen bedrag voor een hypothecaire lening. Internationale studies tonen ook het verband met hogere huizenprijzen. In dat opzicht is het interessant om de evolutie van rentevoeten in deze studie aan te brengen.

(meer…)

Op de website van de FOD statistiek zijn de fiscale inkomens beschikbaar per gemeente.  Het laatste beschikbare jaar is  2013.  De gegevens omvatten het totale netto belastbaar inkomen dat bestaat uit alle netto inkomsten min de aftrekbare uitgaven. Het geheel van netto inkomsten is de som van alle netto inkomsten uit de categorieën inkomsten van onroerende goederen, inkomsten en opbrengsten van roerende goederen en kapitalen, beroepsinkomsten en diverse inkomsten.

In Antwerpen wordt het minst verdiend. Ondanks het lagere inkomen slaagt Antwerpen er niet om sneller te stijgen dan de andere steden. Wel integendeel. Het noteert de traagste groei in de voorbije 9 jaar. Het inkomen steeg van 2005 naar 2013 met 15,4%. In 2013 was het gemiddeld inkomen er 15 050 euro per inwoner.  Het gemiddeld inkomen van Genk steeg een pak meer tot 15 227. Dat is zo’n 26,2% sedert 2005.  Waar men in 2005 nog heel ver achterop hinkte, vindt men nu opnieuw aansluiting bij de staart van het peleton.

Brugge heeft duidelijk de grootste stap voorwaarts gezet inzake inkomens. In de acht jaar tijd groeide het inkomen met 30,1%, het meeste van alle centrumsteden. Iets wat zich ook vertaalde in een snellere stijging van de woningprijzen tussen 2005 en 2013.

(meer…)

Als we de evolutie van het aantal woongelegenheden onder de loep nemen, merken we dat Hasselt absolute koploper is met een stijging van maar liefst 15,6 procent bijkomende woongelegenheden in de afgelopen 10 jaar. Roeselare (13,1%) en Genk(11%) sluiten het rijtje van sterk groeiende steden qua aantal woongelegenheden.

“Antwerpen blijkt de absolute rode lantaarn:  de afgelopen 10 jaar kwamen er slechts 5,2% woongelegenheden bij, dit in schil contrast met de groeiende bevolkingsaantallen. Dit verklaart voor een deel waarom de woningprijzen in Antwerpen zo fel stegen met het gevolg dat de grootstad de minst betaalbare centrumstad is van Vlaanderen.” aldus Van Volcem. (meer…)