Vlaanderen kampt met een stevig tekort aan sociale woningen. Vandaag staan er volgens de meest recente cijfers 176.026 gezinnen en alleenstaanden op de wachtlijst, een daling met 3,5 % ten opzichte van 2021.
De mogelijke oplossingen situeren zich op meerdere domeinen : uiteraard kan men aanbod verhogen door extra woningen te bouwen. Dat gebeurt inderdaad ook met bvb. in 2020 een netto aangroei van 1932 sociale woningen. We hebben het systeem van geconventioneerde huur ingevoerd en dat is veelbelovend, maar het zal tegelijk ook nog wel wat sleutelwerk vergen.
In deze vraag wil ik me vooral focussen op de leegstand. In De Ochtend op Radio 1 verklaarde U dat de helft van de 15.000 leegstaande woningen kortdurige leegstand betrof, namelijk tussen twee verhuringen door. De andere helft, 8.000 leegstaande woningen, wordt gecatalogeerd als structurele leegstand en wordt door de publieke opinie en kandidaat-huurders zeer kritisch bekeken.
“Het moet mij van het hart, meneer de minister, dat ik een volledig ander woonbeleid zou gevoerd hebben. Uw resultaten zijn een lange wachtlijst van 180.000 wachtenden, 15.000 leegstaande sociale woningen en dat er de afgelopen 2 jaar slechts een beperkt aantal renovaties zijn doorgevoerd. Dat is wanbeleid. Ik vind dit absoluut niet kunnen.”
In de strijd tegen hoge energieprijzen én tegen een verouderd woonpatrimonium in Vlaanderen, zet de Vlaamse Regering in op energiebesparende maatregelen. Hoe energiezuinig is ons sociaal woonpatrimonium?
In de strijd tegen hoge energieprijzen én tegen een verouderd woonpatrimonium in Vlaanderen, zet de Vlaamse Regering in op energiebesparende maatregelen.
Vanaf 1 januari 2023 gaat ook de renovatieverplichting voor residentiële gebouwen van kracht. Alle woningen en appartementen die vanaf 2023 zijn aangekocht met label E of F, moeten verplicht gerenoveerd worden naar label D of beter binnen vijf jaar na de aankoop. Op die manier probeert de Vlaamse Regering werk te maken van verduurzamen van haar woonpatrimonium. Sociale woningen mogen daarin niet achterblijven. Daarom stelde ik hierover enkele vragen aan minister Diependaele over hoe energiezuinig ons sociaal woonpatrimonium is.
Uit zijn antwoord blijkt dat de minister eerder opteert voor totaalrenovatie over vervangingsbouw in plaats van beperkte deelrenovaties. Dat zal natuurlijk wel wat tijd kosten. Een overzicht leert ons hoe energiezuinig ons sociaal patrimonium er momenteel voorstaat.
Bekijk hieronder mijn tussenkomst tijdens de commissie wonen in het Vlaams Parlement over het systeem van sociale voordelen dat motivatie om te werken afremt.
Huidig systeem van sociale voordelen in het sociaal woonbeleid stimuleert eigenlijk om NIET te gaan werken. Een hoger loon betekent immers een hogere sociale huurprijs. Bij de berekening van de sociale huurprijs is het inkomen namelijk de belangrijkste factor voor het bepalen hiervan. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de sociale huurprijs.
Bij de huurpremie zien we hetzelfde gebeuren. Wie meer verdient, kan mogelijks zijn huurpremie verliezen. De huurpremie bedraagt vandaag maximum 157 euro (in bepaalde gemeenten 173 euro). Kandidaat-huurders, die dus binnen de inkomensgrenzen vallen voor deze huurpremie, zien hiermee hun huurprijs op de private woonmarkt dalen van gemiddeld 800 euro tot 650 euro. Als hun inkomen plots stijgt door promotie of andere factoren, zullen zij hun huurpremie verliezen. Hoewel velen onder hen eigenlijk nog steeds dat duwtje in de rug nodig hebben. Deze mensen zullen namelijk niet plots grootverdieners worden. Om deze situatie te vermijden, kiezen velen onder hen om niet (méér) te werken, en dus te verdienen. Sommigen kiezen zelfs bewust voor parttime werk om de inkomensgrenzen van sociale huurprijsberekening of huurpremie niet te overschrijden.
Zoals ik al langer bepleit, moet meer werken eindelijk beloond worden. Zij die écht niet in staat zijn, hebben uiteraard recht op een sociale woning en moeten daarin sneller geholpen kunnen worden. Maar voor wie wél kan werken, moet een sociale woning echter een tijdelijke oplossing bieden.
Vandaag zijn er 182.000 huurders die wachten op een sociale woning. Een historisch record. Nooit waren de sociale wachtlijsten zo hoog !
Het aantal wachtenden stijgt volgens de minister minder snel dan vroeger maar dat is nonsens. Theoretisch hebben 250.000 mensen recht op een sociale woning, maar de mensen zijn zo ontmoedigd dat ze zich zelfs niet meer inschrijven.
Vorig jaar kwamen er maar 668 bij in heel Vlaanderen. Tevens het grootste dieptepunt in jaren.
Het systeem botst op zijn grenzen. In de steden waar er 72.000 wachtenden zijn verdwenen zelfs 332 woningen vorig jaar.
De sociale huisvesting heeft nog weinig grond, een project duurt gemiddeld vier tot zes jaar en tegen veel projecten is er beroep.
Als parlementslid stel ik al jaren dat contracten tijdelijk moeten zijn. In 2017 werd dit voor het eerst ingevoerd. De eerste contracten die aflopen zijn dus pas in 2026.
Er moet meer doorstroming zijn. Een tijdelijke oplossing.
Mijn voorstel is om sociale woningen toe te wijzen aan mensen die het echt nodig hebben : zieke mensen, gepensioneerden met laag pensioen, …. Wie gezond is en kan werken kan dit enkel tijdelijk bekomen na tegenslag (bijvoorbeeld faillissement, scheiding en geen inkomen, ….)
Bovendien vind ik dat een sociale woning ook een bestaande woning kan zijn en geen nieuwbouwwijk hoeft te zijn.
Een huurbonus is een beter systeem. Laat mensen tijdelijk een stuk van de huur fiscaal aftrekken. Dat motiveert ook om te werken.
Wie nu een sociale woning toebedeeld krijgt, moet meer huur betalen als er meer verdiend wordt. (22 procent inkomen). Wie dus aan de slag gaat, heeft naast werkloosheidsval ook huisvestingsval.
Wie een huurpremie krijgt en aan de slag gaat, verliest zijn premie.
We moeten inzetten op tijdelijke hulp. De minister moet alleszins meer doen en niet historisch slechte cijfers positief proberen uitleggen.
De minister moet beseffen dat het systeem op zijn grenzen loopt en dus en nieuw sociaal woonbeleid komen. Een systeem die werken aanmoedigt, mensen vlugger helpt en tijdelijkheid centraal stelt voor al wie kan werken.
Wie werkt en belastingen betaalt, onderhoudt vandaag het systeem.
Bovendien is er een te grote discrepantie tussen normale huur en sociale huur. De gemiddelde huur is 360 euro voor een sociale woning. Op de private markt is dat 800 euro.
Een sociale huur zou minimum 500 euro moeten zijn. Voor 360 euro kan je zelfs geen studentenkot meer huren.
De 11.277 toewijzingen telt voor 1/5 herhuisvestingen. Dus amper 9.000 mensen van de 182.000 kandidaten op die sociale wachtlijsten werden geholpen. Dat is 5 procent van de wachtenden!
Tijd voor actie meneer de minister en leg vrijdag aub de huurbonus op tafel of uitbreiding van een tijdelijke huurpremie voor alle wachtenden die straks ook indexatie van 10 procent huur staat te wachten.
De nieuwe cijfers werden vandaag gepubliceerd op de website van de VMSW.
BRUSSEL – De onderbenutte kredieten in de sociale woningbouw tonen aan dat de bouw van sociale woningen een systeem is die achterhaald is om diverse redenen. “In realiteit heeft de helft van de huurders recht op een sociale woning”, klinkt het bij Vlaams Volksvertegenwoordiger Mercedes Van Volcem (Open VLD). Voor het onderwerp zet ze zich al jaren in. De politica woonde immers zelf tot haar 22 jaar in een sociale woning. “Sociale woningen vandaag zouden een deel van ons sociaal weefsel zijn. Geen ghetto’s die gebouwd worden. Zelf woonde ik tot mijn 22 jaar in een sociale woning. Op verjaardagsfeestjes was ik altijd beetje beschaamd toen de vriendjes kwamen, hoewel onze taarten en pannenkoeken even lekker waren.”
Vooreerst staan er vandaag 170000 mensen op de wachtlijst voor een sociale woning. Nog nooit was de lijst zo lang. Bovendien staan niet alle mensen die recht hebben op een sociale woning ook op die lijst. Velen schrijven zich niet in of willen niet in een sociale woonwijk wonen ondanks dat de inkomensvoorwaarden zijn verschuldigd. De echte wachtlijst is dus 300000 huurders van de 600000 huurders op de private markt.
Meer budget maar ze raakt niet op
Het budget om sociale woningen te bouwen werd opgetrokken maar geraakt niet op. Redenen alom : ze worden vaak gebouwd in woonuitbreidingsgebieden, er is protest van de buurt en er komt proces tegen het project. Vandaag fixeren de maatschappijen zich ook op de fusie. De aannemers hebben veel werk en de bouwsector kan ongeveer 2500 eenheden per jaar bouwen.
Sloop en bouwen in open ruimte
Bijbouwen is dus begrensd naar ruimte toe (nog amper 1700 ha) in bezit van sociale huisvestingsmaatschappijen. Iedereen heeft het over de bouwshift en niet bouwen in open ruimte maar de sociale huisvestingsmaatschappijen zijn vaak onderworpen aan een andere ruimtelijke ordening omdat lokale besturen vaak ook vertegenwoordigd zijn in de sociale huisvestingsmaatschappijen.
De bouw is ook begrensd naar bouwvolume toe (wat kan de sector aan). Bovendien leidt bouwen ook veel tot afbraak zodat er netto minder bijkomt dan er gebouwd wordt (men sloopt tien woningen en met zet er 15 bij). De sloop wordt nooit in rekening gebracht bij communicatie. Dit maakt ook dat er weinig nieuwe mensen worden geholpen want de mensen die in de sloopwoningen wonen worden ook geherhuisvest.
Levenslange contracten en tijdelijke
Jaren pleitte ik voor de tijdelijkheid van sociale huurcontracten. Deze werden ingevoerd in 2014 met doel meer rotatie te bekomen, sociale emancipatie te bewerkstelligen en nieuwe behoeftigen te kunnen helpen.
Oude contracten blijven levenslang, nieuwe zijn tijdelijk maar kunnen ook verlengd.
Ik ben bepleiter om ze sowieso maar 6 jaar toe te wijzen en dat je nadien aan de slag moet. Zes jaar een gunst bekomen om goedkoop te wonen is een goede zaak maar nadien komen er nieuwe behoeftigen. Wie ziek is of niet aan de slag kan mag blijven. Wie gezond is moet verhuizen en aan de slag.
Geen stimulans tot werken
In ons systeem vandaag wordt je huur berekend op je inkomen alsook de huurpremie. Wie aan de slag gaat, zal meer huur moeten betalen zodat er een dubbele huisvestingsval ontstaat voor de bewoner van een sociale woning. Hetzelfde geldt voor huurders op de private markt die een huurpremie ontvangen. Wie gaat werken en meer verdient, verliest de huurpremie.
Sowieso moet de huur hoger en vast zijn en tijdelijk zodat werken ook loont. Wie werkt moet vooruitgaan en niet omgekeerd.
Definitie sociale woning
Een sociale woning is een woning die dient voor iemand die geen normale huur kan betalen. Voor mij moet ze al zeker niet in eigendom zijn van de huisvestingsmaatschappij.
Een sociale woning is voor mij beter gelegen in het weefsel zodat er ook meer sociale mix aanwezig is. Waarom kunnen de sociale huisvestingsmaatschappij niet op de private markt inhuren ? Dit gaat snel, eenvoudig en zo kan je met dezefde middelen veel meer doen voor de wachtenden. De mensen in een sociale woning en de mensen die wachten zouden immers dezelfde voordelen moeten kunnen hebben. Nu sluit men de ogen voor 170000 wachtenden en die worden door private particuliere verhuurders opgevangen.
Bouwen duurt zes tot zeven jaar en brengt voor de overheid ook infrastructuurkosten met zich mee. Huren is snel en brengt geen infrastructuurkosten met zich mee.
Huurbonus
Omdat huurpremies niet emanciperend werken denk ik dat de huurbonus een beter systeem is. Je trekt een deel van je huur fiscaal af.
Vroeger bestond dit ook voor je eerste woning die je leende. Helaas werd deze fiscale korting afgeschaft.
Ze invoeren voor huurders maakt dat ze adem krijgen en maakt ook dat ze misschien kunnen sparen om een eigen woning te verwerven.
Geen wijken maar in het weefsel, geen stempel
Bovendien heeft huur ook het voordeel dat niemand ziet dat je minder inkomen hebt. In een sociale woonwijk weet iedereen dat je niet veel verdient.
Zelf woonde ik tot mijn 22 jaar in een sociale woning. Op verjaardagsfeestjes was ik altijd beetje beschaamd toen de vriendjes kwamen, hoewel onze taarten en pannenkoeken even lekker waren?
Het geen a sociaal pleidooi maar een pleidooi om een na oorlogssysteem te evalueren. Het is te traag, helpt niet en we moeten meer doen met dezelfde middelen. Sowieso als de grond op is, zal men het systeem moeten herdenken.
BRUSSEL – Vlaams volksvertegenwoordiger Mercedes Van Volcem zetelt in de commissies Wonen & Onroerend Erfgoed en Mobiliteit & Openbare Werken. Vanuit het Vlaams parlement probeert ze met een Brugse bril het leven van de Vlaming te beïnvloeden voor het goede.
Als volksvertegenwoordiger pik ik op thema’s in uit de actualiteit, vaak met een link naar mijn/onze stad, Brugge. Herbestemming van de kerken kwam aan bod de laatste weken, het multifunctioneel gebruik in de stad met betrekking tot laad-en losparkeerplaatsen die ingezet konden worden als XL-terras, maar ook de wachtlijsten van de sociale woonsector. Het dossier Steenbruggebrug in Brugge volg ik op de voet op, samen met het verplaatsingsgedrag van de Vlaming en het profiel van onze autobestuurder. Bekijk hier onder de schriftelijke vragen aan de respectievelijke ministers.
