Vlaanderen kampt met een stevig tekort aan sociale woningen. Vandaag staan er volgens de meest recente cijfers 176.026 gezinnen en alleenstaanden op de wachtlijst, een daling met 3,5 % ten opzichte van 2021.
De mogelijke oplossingen situeren zich op meerdere domeinen : uiteraard kan men aanbod verhogen door extra woningen te bouwen. Dat gebeurt inderdaad ook met bvb. in 2020 een netto aangroei van 1932 sociale woningen. We hebben het systeem van geconventioneerde huur ingevoerd en dat is veelbelovend, maar het zal tegelijk ook nog wel wat sleutelwerk vergen.
In deze vraag wil ik me vooral focussen op de leegstand. In De Ochtend op Radio 1 verklaarde U dat de helft van de 15.000 leegstaande woningen kortdurige leegstand betrof, namelijk tussen twee verhuringen door. De andere helft, 8.000 leegstaande woningen, wordt gecatalogeerd als structurele leegstand en wordt door de publieke opinie en kandidaat-huurders zeer kritisch bekeken.
“Het moet mij van het hart, meneer de minister, dat ik een volledig ander woonbeleid zou gevoerd hebben. Uw resultaten zijn een lange wachtlijst van 180.000 wachtenden, 15.000 leegstaande sociale woningen en dat er de afgelopen 2 jaar slechts een beperkt aantal renovaties zijn doorgevoerd. Dat is wanbeleid. Ik vind dit absoluut niet kunnen.”
In de strijd tegen hoge energieprijzen én tegen een verouderd woonpatrimonium in Vlaanderen, zet de Vlaamse Regering in op energiebesparende maatregelen. Hoe energiezuinig is ons sociaal woonpatrimonium?
In de strijd tegen hoge energieprijzen én tegen een verouderd woonpatrimonium in Vlaanderen, zet de Vlaamse Regering in op energiebesparende maatregelen.
Vanaf 1 januari 2023 gaat ook de renovatieverplichting voor residentiële gebouwen van kracht. Alle woningen en appartementen die vanaf 2023 zijn aangekocht met label E of F, moeten verplicht gerenoveerd worden naar label D of beter binnen vijf jaar na de aankoop. Op die manier probeert de Vlaamse Regering werk te maken van verduurzamen van haar woonpatrimonium. Sociale woningen mogen daarin niet achterblijven. Daarom stelde ik hierover enkele vragen aan minister Diependaele over hoe energiezuinig ons sociaal woonpatrimonium is.
Uit zijn antwoord blijkt dat de minister eerder opteert voor totaalrenovatie over vervangingsbouw in plaats van beperkte deelrenovaties. Dat zal natuurlijk wel wat tijd kosten. Een overzicht leert ons hoe energiezuinig ons sociaal patrimonium er momenteel voorstaat.
Ondanks een geldend moratorium tot 2028 op de verkoop van sociale woningen in Vlaanderen, zou sociale huisvestingsmaatschappij de Volkshaard in Gent een aantal van zijn sociale units verkocht hebben. De problematiek rond een té trage stijging van het sociale aanbod sleept echter al langer aan.
Zo’n 185.000 mensen wachten op een sociale woning. Er staan méér kandidaten op de wachtlijst dan er sociale huurwoningen zijn. Het sociaal woonbeleid moet dringend bijgestuurd worden en de private huurmarkt moet hier actiever betrokken worden.
De gemiddelde huurprijs voor een sociale woning is vandaag 334 euro per maand. Op de private markt is dat 800 euro. De 182.000 kandidaat-huurders op de wachtlijst voor een sociale woning voldoen echter aan dezelfde inkomensvoorwaarden als sociale huurders, maar zijn genoodzaakt zich op de private markt te begeven. Dit betekent dus een voordeel van ongeveer 500 euro per maand voor de 146.000 sociale huurders tegenover de 182.000 wachtenden.
Die discrepantie is té groot. Het geven van een voordeel aan 146.000 sociale huurders, maar niet aan 182.000 wachtende kandidaat-huurders, met dezelfde inkomensvoorwaarden, krijg je aan niemand uitgelegd. Ik pleit ervoor om zowel de wachtenden op een sociale woning als de sociale huurders op dezelfde manier te behandelen.
Een huurbonus zou bijvoorbeeld juister zijn. Daarenboven wordt werken hiermee gestimuleerd. De huurbonus laat mensen tijdelijk een deel van de huurprijs fiscaal aftrekken van hun belastingen. Dat motiveert om te werken. Huidig woonbeleid doet net het omgekeerde.
Bekijk hieronder mijn tussenkomst tijdens de commissie wonen in het Vlaams Parlement over het onvoldoende woonaanbod aan wooneenheden en studentenhuisvesting in Vlaanderen.
De OESO kwam eerder dit jaar haar rapport over de Vlaamse woonmarkt toelichten tijdens een hoorzitting in de commissie wonen van het Vlaams Parlement. Daaruit bleek dat het Vlaams woonaanbodonvoldoende groot is. Het innemen van nieuwe open ruimte wordt ook steeds moeilijker door de bouwshift. Er is echter een tekort aan alle types woningen, van studentenhuisvesting tot sociale woningen.
Inzetten op kernverdichting is een manier om deze problematiek aan te pakken. Al botst dit nog te vaak op weerstand door verhoogde mobiliteit of het belemmeren van open zicht door meer bouwlagen toe te voegen aan bestaande gebouwen.
Daarom pleit ik voor een Vlaams woonplan waarin per stad of gemeente de totale woonbehoefte duidelijk in kaart wordt gebracht. Vanuit Vlaanderen bepaalt men dan, samen met lokale en regionale actoren, het bouwritme.
BRUSSEL – Met parlementaire vragen aan het adres van minister Demir en minister Diependaele stelde ik het probleem van het aanbodtekort op onze (sociale) woonmarkt nog eens aan de kaart. Uit de antwoorden van de ministers werd duidelijk hoeveel projecten voor sociale woningen momenteel nog lopende zijn.
Vlaanderen heeft nood aan een groter aanbod sociale en betaalbare woningen. Helaas neemt het aantal gerealiseerde woningen slechts gestaag toe. Eén van de belangrijke oorzaken daarvan is de lange periode vooraleer een project effectief gerealiseerd kan worden. Vaak worden er bezwaren ingediend, volgen er beroepsprocedures en andere juridische acties. Inmiddels stijgt wel het aantal huishoudens dat op zoek gaat naar een eigen, betaalbare (sociale) woning. De meest recente cijfers van het VMSW geven aan dat de wachtlijst voor sociale woningen ondertussen 182.436 unieke kandidaat-huurders telt.
Dat cijfer neemt jaar na jaar toe en minister Diependaele (N-VA) lijkt hier geen rem op te krijgen. Om de Vlaamse woningmarkt niet verder op losse schroeven te zetten, moet het aanbod omhoog van zowel sociale als betaalbare woningen. Daarnaast moeten (sociale) woonprojecten sneller gerealiseerd worden. Zo kunnen we gestaag de wachtlijst voor sociale woningen afbouwen.
Met parlementaire vragen aan minister Demir en minister Diependaele stelde ik bovenstaand probleem nogmaals aan de kaart. Uit het antwoord van de ministers zijn momenteel 432 nieuwe sociale woonprojecten lopende, samen goed voor 9.065 nieuwe sociale huurwoningen. Hiervan zijn 35 units voor de stad Brugge bestemd. Daarnaast zijn er ook nog 208 projecten lopende met sociale koopwoningen, samen goed voor 3.417 nieuwe sociale koopwoningen.
Ik blijf verder duwen om ook het realisatieproces van woonprojecten te optimaliseren zodat we in de nabije toekomst meer en sneller kunnen bouwen. Over de beroepsprocedures en vergunningenbetwistingen konden de ministers mij geen cijfers bezorgen.
Hieronder kan je de lopende projecten terugvinden voor sociale huurwoningen
BRUGGE – In Brugge waren in 2020 twee sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM’s) actief: de Brugse Maatschappij voor Huisvesting (BMH) en Vivendo. De fusie-SHM blijft de naam Vivendo behouden en bestaat sinds 15 december 2021. Tijd voor een stand van zaken met betrekking tot de sociale woningen in Brugge.
Tabel 1 Hoeveel sociale wooneenheden per woonactor?
Woonactor
Aantal woningen
SHM Brugse Maatschappij voor Huisvesting
2.297
SHM Vivendo
1.554
SVK Sovekans
161
SVK – vereniging Brugge
238
Lokaal bestuur
52
Totaal
4.302
In 2020 staan er in totaal 4.670 unieke kandidaat-huurders met voorkeursgemeente Brugge op de wachtlijst. 4302 sociale woningen zijn beschikbaar in Brugge anno 2020.
Tegen eind 2023 zouden 182 huur – en koopwoningen bijgebouwd worden. Daarnaast zijn er 6 woningen voor andersvaliden die bij komen in Sint-Michiels in Veeweide. Er wordt in 85 huurwoningen de centrale verwarming aangepakt. De renovatie van 137 appartementen en 10 woningen staat op til. Ook 6 woningen in Sint-Andries zullen gerenoveerd worden en krijgen een geïsoleerd plat dak.
Tabel 2 Bijkomende sociale woningen en renovaties: een overzicht.
Omschrijving
Aanvang werken
Voorziene einddatum
opbouw van 23 koop- en 26 huurwoningen te Brugge (Koolkerke), Zagersweg en Noorweegse Kaai
1/12/2020
23/07/2022
vervangingsbouw van 5 huurwoningen te St.-Pieers, Hazelaarstraat 32 & 34, Poelweg 22 en Wilgenstraat 19 – 21
6/01/2020
niet gekend
nieuwbouw van 36 huurwoningen met bijhorende parkeergarage te Assebroek, “Den Tir” Oude Kortrijkstraat
9/12/2019
23/07/2021
vervangingsbouw van 6 woningen voor andersvaliden te Brugge (Sint-Michiels), Veeweide
22/03/2021
4/06/2022
Renovatie van de centrale verwarming bij 85 huurwoningen Sint-Andries: ‘t Steentje en Ter Lindenhof
9/10/2017
15/06/2018
renovatie van de gebouwenschil van 113 appartementen en 6 woningen te Brugge (St.-Michiels), in diverse straten
19/04/2021
8/05/2023
opbouw van 52 appartementen en de renovatie van 24 appartementen en 4 woningen te Brugge, Peterseliestraat – militair hospitaal
14/06/2021
25/11/2023
Nieuwbouw 26 huurwoningen
17/08/2020
28/01/2022
vervangingsnieuwbouw van 4 woningen na sloop van 6 bejaardenwoningen te Brugge, Cuwaertpad
15/03/2021
31/01/2022
vervangingsbouw van 4 woningen te Brugge, Sint-Donaasstraat 68, 70, 74 en 76
25/10/2021
22/11/2022
vervangingsbouw van 6 woningen te Brugge, Cornelis Everaartstraat en Tijl Uilenspiegelstraat
27/09/2021
20/12/2022
renovatie en isolatie van de platte daken van 6 woningen te Sint-Andries, ‘Steentje’ en van 4 woningen te Jabbeke, ‘Koornblomme’ (raamcontract design & insulate VMSW)
Wachttijd
In 2020 wacht iemand op de wachtlijst 49 maanden. In 2021 is dat verminderd naar 45,2 maanden. In 2020 stonden er in totaal 380 woningen leeg in Brugge. Brugse Maatschappij voor Huisvesting had 296 leegstaande woningen, Vivendo had 84 leegstaande woningen.
In de periode 2011-2021 werden er 108 woningen gerenoveerd. 103 woningen hebben momenteel nog geen dakisolatie. Er zijn 156 woningen met enkel glas. Daarnaast zijn er 191 woningen met een combinatie van enkel en dubbel glas. Ten slotte zijn er bij 15 sociale woningen zonnepanelen aangesloten.
De fusie-SHM heeft nog 27,57 hectare reservegrond beschikbaar om nieuwe woningen te bouwen.
Vind hieronder de schriftelijke vragen van Mercedes met de antwoorden van minister Diependaele.
