Een voorstel van Conner Rousseau rond opkoopbescherming werd tijdens een hoorzitting in de commissie wonen van het Vlaams Parlement behandeld. Drie experten steunden mij in mijn standpunt.
Een opkoopbeschermingzorgt ervoor dat huizen niet zomaar kunnen worden opgekocht voor verhuur, maar dat diegene die het koop er moet wonen. Het was een voorstel van Conner Rousseau dat werd besproken in de commissie na het horen van drie experten.
Met dit voorstel van Vooruit zal het aanbod op de Vlaamse huurmarkt dalen, terwijl er net nood is aan meer betaalbare huurwoningen. We hebben net méér investeringen nodig in onze huurmarkt.
Daarenboven is het juridisch niet haalbaar. Het voorstel strekt zich ertoe om gemeenteraden de bevoegdheid te geven om een opkoopbescherming voor (een) nader te bepalen gebied(en) in te voeren in de vorm van een verbod om woningen zonder vergunning te verhuren.
Het verbod om zonder vergunning te verhuren geldt alleen voor koopwoningen die na invoering van het verbod in een door de gemeenteraad aangewezen gebied worden aangekocht en voor woningen die minder dan zes maanden in verhuurde staat waren op het moment van eigendomsoverdracht. Bij een geval van doorverkoop heeft de gemeente geen grondpositie meer. Om de opkoopbescherming tóch te laten doorlopen moet de gemeente dan met of via de projectontwikkelaar of aannemer een anterieure overeenkomst sluiten. Kan de gemeente dit afdwingen?
Het voorstel steunt op het idee dat er een grote concurrentie woedt tussen grote investeerders en jonge starters. Dit klopt echter niet. Jonge starters zoeken eerder een huis met tuin, terwijl de grote investeerders in grote (vaak appartementen) projecten beleggen. Een opkoopbescherming in één regio zal trouwens de focus van de markt verleggen naar een andere regio. Het probleem zal alleen maar verschuiven.
De beste maatregel is de registratierechten voor starters op 0 procent zetten en die voor investeerders op 12 procent. Op die manier worden investeerders niet weggejaagd en hebben jonge starters een concurrentieel voordeel.
Het woonbeleid moet zich focussen op het uitbreiden van het aanbod en een vlot vergunningenbeleid.
Meer betaalbare huisvesting voor jonge mensen is een zaak waarvoor ik blijf pleiten! Zowel op de huur- als koopmarkt. Betaalbaarheid hangt af van je inkomen, rente, het aanbod, de vraag, inflatie, grondstoffen, oppervlakte,…
Daarnaast is niet enkel nood aan betaalbaar wonen voor gezinnen, maar ook voor studenten!
Hieronder kan u de presentaties van de sprekers terugvinden.
Zopas kwam ik tussen tijdens de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement om te pleiten voor meer betaalbare woningen!
“De energieprijzen swingen de pan uit. De huurprijzen worden geïndexeerd. Mensen kunnen niet meer sparen om een woning te verwerven. Er moet meer ingezet worden op betaalbare huurwoningen”
Al lang pleit ik ervoor om binnen het woonbeleid te focussen op de uitbreiding van het aanbod. Lees hier een blogartikel van 20 mei 2022.
Deze week staan diverse werkbezoeken in Kopenhagen en Malmö op de planning. Met onze Deense en Zweedse collega’s heb ik het onder andere over stadsontwikkeling en uitbreiding, stedenbeleid, Green cities, fusies, integratie en de aanpak van de Oekraïnecrisis.
Het Deens Parlement
In het kader van Stedelijk Beleid is Kopenhagen een echte trendsetter. De stad blijkt een echte smart city te zijn. Daarnaast kunnen verschillende stadsontwikkelingsprojecten er per fiets worden bezocht. Malmö evolueerde de afgelopen decennia van een industriële stad naar een duurzame stad.
Vandaag trad ik dialoog met mijn Deense tegenhangers tijdens de commissies voor Migratie en integratie en Binnenlandse Zaken en Huisvesting. Het ging er onder andere over de herbestemming van een deel van het havengebied waar 40.000 gezinnen zich konden huisvesten. Huurprijzen liggen er weliswaar hoger dan in Vlaanderen. Voor een privé wooneenheid van 90m2 betaal je er gemakkelijk 2.300 EUR per maand. Public Houses, te vergelijken met ons sociaal verhuurstelsel, vind je er voor 1..300 EUR per maand met een toelage voor zij die een laag inkomen hebben. Een interessante gedachtewisseling!
Dialoog Commissie Binnenlandse Zaken en Huisvesting
Later deze week staat onder andere nog een overleg met de gemeentelijke autoriteiten van Malmö op de planning, een presentatie van State of Green (over stadsontwikkeling en green cities), een bezoek aan het Asylcenter Sandholm en een bezoek aan een huis voor personen met een handicap. Een volle agenda dus!
BRUSSEL – Het woonbeleid in Vlaanderen is erop gericht het netto aanbod in steden te vergroten, maar de uitbreiding zal vooral ook rond de steden moeten gebeuren.
De uitdagingen op de woningmarkt zijn groot. We kregen de afgelopen twee jaar te maken met stijgende vastgoedprijzen, schaarste op de grondstoffenmarkt en toenemende energiekosten. Maar ook verschillende demografische trends lijken de druk op het woonbeleid mee op te voeren (migratie, vergrijzing, mensen blijven langer in hun huis, …).
In Vlaanderen is er tegen 2040 nood aan 300.000 extra woningen. De uitbreiding van het woningaanbod zal vooral ook rond de steden moeten gebeuren. De stadsgrenzen zijn ruimtelijk artificieel. Een woonzone in de regio (niet de stad) moet het aanbod verhogen.
Op het partijcongres Liberaal Vuur van Open Vld dit weekend leg ik een reeks woonvoorstellen op tafel. Die moeten niet alleen zorgen dat er voldoende woningen bijkomen, maar ook dat die woningen kwaliteitsvol en betaalbaar zijn.
We moeten de barrière voor jonge mensen om een woning te kopen zo laag mogelijk houden, en er moeten ook meer betaalbare huurwoningen op de markt komen. Daarom is belasting op huur uit den boze. Wie huur wil belasten, zal ook de huurder treffen want dan gaat de huur omhoog. Wie investeert in verhuurwoningen moet net gestimuleerd worden, want zij zetten hun kapitaal in voor de woonnood. In drie centrumsteden alleen al tellen we 50 procent huurders.
Vorig jaar haalde de Vlaamse Overheid 3 miljard euro aan inkomsten uit registratierechten uit vastgoed. Dat was 750 miljoen euro meer dan voorzien. Er is dus financiële ruimte om iets te doen.
Onderzoek
In een studie naar de evolutie van wonen in Vlaanderen analyseer ik de woonmarkt in de dertien centrumsteden tussen 2011 en 2021. Ik werp er onder meer een blik op volgende factoren:
De bevolkingsaangroei in de centrumsteden, de woningvoorraad (bijbouwen), de extra huishoudens en de prijsevolutie
De inkomens in de steden (die ook de betaalbaarheid bepaalt)
De eigendomsgraad in de steden
De oppervlakte van woningen en appartementen zijn gedaald
Daarnaast werd ook een blik geworpen op de duurzaamheid van woningen, de evolutie van het aantal bouwvergunningen en de eigenaarsgraad per centrumstad.
Provincie Antwerpen
Het woningbestand stijgt in Antwerpen (+10%), Mechelen (+7) en Turnhout (+14%). Voor Vlaanderen ligt dit op 11%. Alleen is er ook een bevolkingsgroei. Het woningaanbod houdt onvoldoende tred met de bevolkingsgroei en nog minder met de groei aan alleenstaanden en huishoudens van twee personen. Gevolg is dat woningen steeds duurder worden. Zich een woning verschaffen, dreigt voor steeds meer mensen onbetaalbaar te worden. De gemiddelde individuele inkomens zijn in geen enkele Antwerpse centrumstad hoger dan het Vlaams gemiddelde inkomen. In Antwerpen ligt die zelfs lager dan in Mechelen en Turnhout.
Het artikel over woonbeleid in Antwerpse centrumsteden vind je hier.
Als Vlaams Parlementslid kwam ik tussen voor de economische belangen van de haven en het toerisme. Reden: een nieuwe ferryverbinding tussen Vlaanderen en Schotland.
Geen ballonnetje meneer de minister, maar zowel rechtstreeks vrachtverkeer en passagiersverkeer zijn opportuniteiten voor de haven, het toerisme en het duurzaamheidsbeleid.
“Als het lukt ! Trakteer ik de minister op Brugse Zot en een fles Schotse Whisky”
De plenaire vergadering herbekijken? Klik dan hier.
BRUSSEL – De sociale woonmarkt ondergaat momenteel een heuse metamorfose. Sociale huisvestingsmaatschappijen en sociale verhuurkantoren moeten tegen 2023 samensmelten wat de efficiëntie ten goede zal komen. Tijdens die overgang moet worden vermeden dat sociale woningen worden verkocht aan de private huurmarkt. Hiervoor diende ik op 10 maart al een voorstel tot decreet in. Op 27 april werd deze ook aangenomen in de plenaire vergadering.
Momenteel wachten zo’n 170.000 gezinnen in Vlaanderen op een sociale woning. Deze wachtlijst zal logischerwijs niet weggewerkt worden als we ons bestaand sociaal patrimonium inkrimpen ten belope van de private markt. Dit zou de nijpende situatie enkel acuter maken.
Daarbij komt ook dat we noodopvang en huisvesting van vluchtelingen uit Oekraïne moeten creëren. De woonmaatschappijen zijn hiervoor onze logische partners en we zullen elke sociale woning nodig hebben.
Het samensmelten van sociale huisvestingsmaatschappijen en sociale verhuurkantoren tot één woonmaatschappij moet de efficiëntie verbeteren. Tegen 2023 moet de samensmelting een afgerond verhaal zijn. Tot die tijd moeten we ervoor zorgen dat maatschappijen die straks niet langer actief zijn hun woningen niet verkopen aan de private markt.
Het voorstel voor een tijdelijk verbod op de verkoop van sociale woningen aan de private markt werd goedgekeurd tijdens de plenaire vergadering in het Vlaams Parlement. 79 parlementsleden stemden voor. 24 hebben zich onthouden.
Stemming voorstel van decreet
Hier kan je meer informatie vinden over het voorstel tot decreet.
Naar analogie met de ‘MijnVerbouwPremie’, wat een vereenvoudiging was van de bestaande renovatie- en energiepremies, stelde ik deze morgen in de gezamenlijke commissie Wonen en Energie een voorstel tot wijziging van decreet voor. Het voorstel betreft de introductie van een geïntegreerde lening. Hiermee wil ik de bestaande leningmogelijkheden van de Vlaamse Overheid in beleidsdomeinen Energie en Wonen op elkaar afstemmen. De reikwijdte van de huidige renteloze lening zou worden uitgebreid met ondersteuning om de woningkwaliteit te verbeteren.
“Wie renoveert en hiervoor wil lenen moet zich door een kluwen van procedures worstelen. Die administratieve mallemolen roepen we nu een halt toe. Iedere particulier en elk bedrijf moet maar één verbouwlening aanvragen voor alle renovaties en energiebesparende investeringen”, zegt Vlaams Parlementslid Mercedes Van Volcem (Open Vld). “De komende dertig jaar moeten we zowat drie miljoen woningen in Vlaanderen energetisch renoveren om de doelstelling van 2050 te halen. Een duidelijk premie- en leningstelsel is dan ook een belangrijke stap om mensen aan te zetten tot renoveren.”
Door het groeperen van bestaande leningmogelijkheden in ‘MijnVerbouwLening’ zal deze lening kunnen aangesproken worden voor zowel energierenovaties als maatregelen om de woonkwaliteit van de woning te verbeteren. “Het te lenen bedrag wordt zo opgetrokken van 15.000 tot 50.000 euro, de maximale looptijd wordt opgetrokken tot 25 jaar. Op die manier willen we de dienstverlening van de Vlaamse Overheid efficiënter, toegankelijker en transparanter maken.”
Lees hier het persbericht op de website van onze partij!
Vind hier het voorstel van decreet geponeerd in de commissie wonen en energie.
21 april 2022 – De stad Brugge krijgt in 2023 de primeur om de eerste zeven emissievrije midibussen te mogen ontvangen in haar straten. De kleinere bussen van acht meter lang zijn aangepast aan de smalle straatjes van de historische binnenstad. Na een akkoord over twee raamovereenkomsten is er nu ook een selectieleidraad opgemaakt en zijn de aanbestedingen lopend.
Het Vlaams Regeerakkoord schrijft voor dat bussen in stadskernen vanaf 2025 emissievrij moeten rijden. Tegen 2035 moet dat trouwens in heel Vlaanderen het geval zijn. In de commissie Mobiliteit en Openbare Werken stelde Vlaams minister Lydia Peeters dat de eerste emissievrije bussen nog dit jaar besteld zullen worden. “Er was reeds een akkoord over twee raamovereenkomsten met een looptijd van zes jaar, maar nu is ook duidelijk hoeveel voertuigen en welke types maximaal afgenomen kunnen worden. De aanbestedingen zijn lopend”, aldus de minister.
Vlaams Parlementslid Mercedes Van Volcem wees in haar vraag op het belang van specifiek materieel voor de bediening van stedelijke kernen. “De problematiek in Brugge is gekend. De historische stadskern, erkend als UNESCO-werelderfgoed, lijdt onder de grote, vervuilende bussen die momenteel door haar straten manoeuvreren. Dit aspect moet meegenomen worden bij de verdeling van het nieuw materieel over de verschillende steden”, stelde Van Volcem.
Hierop kwam de minister met heuglijk nieuws. De Lijn heeft bevestigd dat het pittoreske Brugge de primeur krijgt. Voor Brugge worden momenteel emissievrije midibussen (acht meter lang) voorzien. De selectieleidraad voorziet ook in de mogelijkheid om bijkomende midibussen of stadsbussen (tien meter lang) aan te besteden.
Hieronder de vraag om uitleg die ik stelde aan de minister.
Brussel, 9 april 2022 – Vlaams parlementslid Mercedes Van Volcem onderzocht de woonbehoefte en beschikbare ruimte voor sociale huisvesting in de centrumsteden. Ze stelt vast dat de sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM’s) te weinig beschikbare grond voor handen hebben om de wachtlijsten in de steden weg te werken. In de centrumsteden is amper 196 ha in eigendom van sociale huisvestingsmaatschappijen. Er staan in die steden meer dan 92.000 mensen op de wachtlijst.
In heel Vlaanderen hebben de sociale huisvestingsmaatschappijen ongeveer 1.600 ha in hun bezit. Het sociaal woonbeleid van de Vlaamse Regering is er reeds jaren op gericht om sociale woningen te bouwen. Nieuwbouw woningen realiseren is jaren de kerntaak geweest van de sociale huisvestingsmaatschappijen. Bouwen gaat nochtans traag (doorlooptijd duurt 6 j). Vorig jaar werden zelfs niet alle kredieten opgenomen. Projecten hebben vertraging lopen vertraging op. De focus bij sociale huisvestingsmaatschappijen ligt op de fusie met de sociale verhuurmaatschappijen.
Gemiddeld kwamen er de laatste zeven jaar 1.850 woningen per jaar bij. In de centrumsteden gaat het over 958 woningen. Daartegenover groeit de wachtlijst in die steden jaarlijks aan met 5.790 mensen. In 2020 stond de teller voor gans Vlaanderen op 169.096, maar in theorie hebben zo’n 243.000 mensen recht op een sociale woning. Een derde van de rechthebbenden schrijft zich dus niet in. Nochtans zou iedereen in dezelfde omstandigheden hetzelfde moeten kunnen bekomen van de overheid.
Wie vier jaar onafgebroken op de wachtlijst staat en een laag inkomen heeft, krijgt een huursubsidie. Het gaat over zo’n 17.000 mensen. Deze mensen moeten naar een sociale woning verhuizen als er een wordt aangeboden.
De schaarste aan grond in de steden en toenemende woonbehoefte noodzaakt een aanpassing van het sociaal woonbeleid. Uit cijfers van het Federaal Planbureau over bevolkingsvooruitzichten blijkt dat tussen 2020 en 2040 het aantal huishoudens in Vlaanderen zal groeien met 12 %.
In de centrumstad Antwerpen gaat het over zo’n 17.449 nieuwe huishoudens. Tevens zullen er in 2030 meer éénpersoonshuishoudens dan meerpersoonshuishoudens zijn. Tegen 2060 is dat zelfs de helft. In Antwerpen staan er 36.843 mensen op de wachtlijst, maar de SHM’s hebben er samen amper 24 ha grond in hun bezit. Dat betekent dat er de komende jaren nog 2.378 woningen kunnen worden gerealiseerd in Antwerpen. Er zullen dus 34.465 woningen tekort zijn.
In de Vlaamse centrumsteden stonden in 2014 zo’n 52.408 mensen op de wachtlijst. In 2020 waren dit er 92.938. In de dertien centrumsteden kwamen er dus 40.000 wachtenden bij in 6 jaar tijd.
Meer dan helft van de mensen op de wachtlijst, wil huis in de stad Meer dan de helft van alle wachtenden staat op een wachtlijst voor een sociale woning in een centrumstad, terwijl alle centrumsteden slechts 25 % van het totale aantal Vlaamse huishoudens telt. Volgens de lijst zou de helft van sociale woningen dus in steden moeten worden gebouwd, terwijl er nu een spreiding wordt opgelegd van 9 procent in alle steden en gemeenten.
Ruimte per stad Vlaams parlementslid Mercedes Van Volcem dook in de cijfers en ging op zoek naar de beschikbare ruimte in de centrumsteden. Zelfs al bouwt men 100 woningen per hectare, kan men in de steden slechts 19.600 sociale woningen bouwen voor 92.000 wachtenden. Er is vandaag dus zeker grond tekort voor 70.000 sociale woningen in de dertien centrumsteden! Het beleid van bouwen is traag en loopt op haar limieten. Sociale huisvestingsmaatschappijen in steden bezitten weinig grond en heel wat daarvan ligt ook in overstromingsgevoelig gebied.” Vivendo bijvoorbeeld, de Brugse sociale huisvestingsmaatschappij, is eigenaar van nog 27ha aan beschikbare ruimte. Maar liefst de helft hiervan ligt in effectief overstromingsgebied. Er is dus nog 14 ha ter beschikking, goed voor maximum 1.400 woningen. Nochtans staan er vier maal zoveel mensen op de wachtlijst in Brugge.
In Mechelen en Hasselt is het aandeel dat in overstromingsgebied ligt eerder klein. Het verschil tussen centrumsteden is dus groot, maar opvallend is dat enkel Gent meer dan 30 ha (31 ha) ter beschikking heeft voor de bouw van nieuwe sociale woningen.
Antwerpen heeft nog 24 ha, Brugge 27 ha, Mechelen17 ha en Leuven zelfs 0.
Bestaande sociale wijken ruimtelijk laten renderen Een oplossing die men kan bieden, is bestaande wijken afbreken en denser opbouwen. Ik ben echter van mening dat men in sociale woonwijken ook moet inzetten op leefbaarheid, groen en sterke publieke ruimte. Woontorens in sociale woonwijken is een visie van jaren ‘70 die geen succes zijn gebleken.
Bovendien zal de afbraak van bestaande wijken er ook toe leiden dat veel mensen moeten geherhuisvest worden. Dat maakt de wachtlijst en doorlooptijd van de woningen nóg langer. Gemiddeld is dat nu ongeveer vier jaar.
Nieuw beleid is nodig voor de toekomst Er zal dus een nieuw beleid moeten worden uitgewerkt voor de toekomst want binnen hier en tien jaar is de grond in de steden op. De vraag is dan of er wezenlijk sociale woningen moeten worden bijgebouwd. De bestaande private huurwoningen kunnen ook sociaal verhuurd worden. Het vergt gewoon een andere wetgeving en tussenkomst. Wie de eigenaar is van het huis is voor de huurder niet relevant, wel hoe hoog de huurprijs is. Of de staat nu bijlegt aan sociale woonmaatschappijen voor eigen woningen of zij die ze in huur nemen maakt eigenlijk weinig verschil.
Van Volcem stelt dan ook voor om de sociale verhuurkantoren of nieuwe woonmaatschappijen bindende objectieven te realiseren via het in huur te nemen op de private markt in plaats van deze te realiseren via nieuwbouw . De laatste jaren werd daar al wat ingezet maar onvoldoende.
De mensen die momenteel op de wachtlijst staan, wonen nu ook in een woning. Zij vragen niet meteen een nieuwbouw woning maar vooral een betaalbare huur. We kunnen het meeste vooruitgang boeken door via sociale verhuurkantoren panden in huur te laten nemen.
Verder blijf ik ook ijveren voor meer doorstroming van de sociale woningen naar de private markt. Een sociale woning of huur moet een tijdelijke oplossing zijn voor mensen die niet aan de slag kunnen of tijdelijk pech hebben, zieke mensen, mensen met beperkingen en gepensioneerden met weinig inkomen.
Een woonproblematiek is steeds een inkomensproblematiek. Het is dan ook belangrijk dat we mensen motiveren en aanmoedigen om meer te verdienen en inzetten op sociale mobiliteit. Niets is mooier dan vooruit te gaan, dat is het mooiste dat we voor de mensen kunnen doen. Via opleiding en werk een mooier leven geven. Een sociale woning en een sociale uitkering dienen voor mensen die niet aan de slag kunnen.
Vandaag weigert men het debat aan te gaan maar de grond is zo op en de huurmarkt wordt steeds duurder. Nieuwe systemen en doorstroming moeten dus prioriteit worden. Ook moet hier rekening gehouden worden met stijgende energiefacturen. De rol van de nieuwe woonmaatschappijen moet er mede op gericht zijn naast bouwen en verhuren om ook te renoveren en energiezuinige huurpanden te realiseren.
Vind hieronder de link naar de schriftelijke vragen en antwoorden:
BRUSSEL – De combinatie van een laad- en loszone met een ‘shop & go’-parkeerplaats in de steden kan als men dat wil. Lang was er discussie over, maar de minister stelt nu dat het kan. Een ministerieel besluit uit 1976 laat het niet toe om bepaalde types verkeersborden te combineren, maar dit werd nu verduidelijkt.
In veel steden en gemeenten heeft men de laatste jaren ingezet op het uitwerken van een parkeerbeleid dat het onderscheid maakt tussen kortparkeren, langparkeren en laden en lossen. Zo zijn er op veel plaatsen ‘shop & go’-parkeerplaatsen ingevoerd. Volgens de bestaande regelgeving is het evenwel niet mogelijk om een laad-en loszone te combineren met een kortparkeerplaats. Het zou bijvoorbeeld perfect logisch zijn om dezelfde plaats in de voormiddag voor te behouden voor leveringen (door middel van het bord E1) en in de namiddag voor kortparkeren (met het bord E9a of E9b).
Omdat de wetgeving hierover geen duidelijkheid kon scheppen. Stelde ik zelf de vraag aan de minister. Zo valt te lezen in het ministerieel besluit van 11 oktober 1976 dat het verboden is op dezelfde plaats van elkaar verschillende verkeersborden van het type E1 tot E9h te plaatsen. De combinatie van de borden E1 en E9a of E9b, met telkens een onderbord dat tijdsbeperking aanduidt, is bijgevolg niet toegelaten.
Naar aanleiding van mijn vraag in het Vlaams Parlement heeft de minister dit nu verduidelijkt. Onderstaande borden bieden de mogelijkheid om uitsluitend tussen bepaalde tijdstippen te kortparkeren. De rest van de tijd zal de parkeerzone als laad- en loszone gelden.
